SOSYO EKONOMİK YAPI

Tarım ve hayvancılığa dayalı olan Karayaka ekonomisi, ülke ekonomisine paralel olarak değişim göstermektedir. Erbaa ovasının sebze ve meyve ihtiyacının büyük çoğunluğunu karşılayan Karayaka civar köy ve kasabaların içerisinde ekonomisi en güçlü olan yerleşim merkezidir.

TARIM

Kasaba 12.600 hektar ekili alanıyla bir tarım beldesidir. Erbaa’nın ürün ihtiyacının %20 sini Karayaka karşılamaktadır. Kasabada iklimi de elverişli olduğu için muhtelif sebze ve meyveler yetişmektedir. Dünden günümüze kasabada yapılan tarım faaliyetlerinde teknoloji her geçen gün daha da kendini göstermekte ve son yıllarda teknik tarım faaliyetleri yapılmaktadır.

Tarımda Verimlilik ve Tarım Araçları;

Son yıllarda tarımda teknik imkanların kullanılması üretimde verimliliğin artmasını sağlamıştır. Kaliteli tohum kullanımı zirai hastalıklarla yapılan ciddi mücadele bütün bunların yanında tarımda kullanılan alet ve makinelerin en ücra köylerde bile kullanılması kasaba tarımında ciddi gelişmeler sağlamıştır. Kasabada ekili tarım arazilerinin sulanması maksadı ile Kelkit çayından faydalanmak için geniş bir araziyi içerisine alan Sağ Sahil Sulama Kooperatifi kurulmuş ve kanal imkanları sağlanmıştır. Günümüzde Karayaka arazisi Tepekışla sulama pompasından gönderilen su ile sulanmaktadır.

Tarım Faaliyetlerinde Kullanılan Alet ve Makineler;

Karayaka çiftçileri gündelik tarım faaliyetlerinde işlerini kolaylaştırmak için şu alet ve makineleri kullanmaktadır.

1-Traktör                   5-Saban                  9-Pulvarizatör
2-Patoz                      6-Tırmık               10-Merdane
3-Biçerbağlar            7-Kazayağı           11-Gübre saçma makinesi
4-Biçerdöver             8-Pulluk                12-Tohum ekme makinesi

Yukarıda isimleri zikredilen alet ve makinelerin haricinde küçük çapta kullanılan tarım aletleri de vardır.

Kasabada Üretimi Yapılan Sebze Ve Meyveler;

Kasaba ikliminin elverdiği ve tarım imkanları dahilinde halk çeşitli sebze ve meyve üretimi yapar. Üretilen sebze ve meyvelerin çoğu eskiden beri ekilen çoğu ise son yıllarda üretimine başlanılan türlerdir.

Bunların en başlıcalar şunlardır:

 Tahıllar;

1-Buğday:  Kasabanın en fazla ekimini yaptığı tahıl ürünüdür. Buğday genellikle temel gıda olarak evlerde un, aşlık,bulgur,nişasta vb. olarak kullanılır. Temel ihtiyaçtan fazlası ise Toprak Mahsulleri ofisine ya da bu işin ticaretini yapan özel kişilere satılarak para kazancı sağlanır.

2-Arpa: Buğdaydan sonra en fazla ekimi yapılan tahıl ürünüdür. Çünkü halk tarımdan sonra geçimini hayvancılıkla sağlamaktadır. Dolayısıyla arpa hayvanlara yem olarak kullanılmak’tadır.
3-Yulaf: Yulaf da arpa gibi hayvan yiyeceği olarak kullanılmaktadır.
4-Çavdar: Çavdar da ekimi az olmasına rağmen sadece hayvan yemi olarak kullanılmaktadır.
5-Mısır: Mısırın genellikle arazinin sulak alanlarında ekimi yapılır ve daha çok arpa ve buğdaydan sonra ikinci ürün olarak ekilir. Mısır un yapılıp ekmeklik vb. alanlarda kullanılırken ayrıca hayvan yemi olarak da kullanılır.

Bakliyat Ürünleri;
1-Fasulye   2-Nohut      3-Mercimek   4-Bakla

Tütün Ürünleri;
       Tütün yakın zamana kadar kasaba halkının ve civar köylerin en önemli geçim kaynağı idi. Fakat son yıllarda devletin uyguladığı tütün politikası halkı tütünden vazgeçme noktasına getirdi. Önceleri kasaba arazisinin büyük bir kısmı tütün  ekilirdi. Hatta o kadar ki ilçede yaprak tütün işleme merkezi bile kurulmuşken son yıllardaki uygulamalar sonucu bu işleme merkezi de kapatılmıştır.

Diğer Ürünler;
1-Karpuz     2- Şeker pancarı   3-Haşhaş   4-Ay çiçeği

Sebzeler;
1-Patlıcan              7-Marul                      13-Nane
2-Biber                  8-Maydanoz               14-Havuç
3-Domates             9-Turp                        15-Sarımsak
4-Pırasa               10-Kabak                      16-Patates
5-Soğan               11-Lahana
6-Ispanak             12-Salatalık

Bağcılık ve Meyvecilik;
       Karayaka’da bağcılığın tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Çünkü hali hazırdaki mevcut bağların büyük çoğunluğunun geçmişi çok eskilere dayanmaktadır. Dolayısıyla Karayaka’daki bağcılık faaliyetlerinin tarihi buranın yerleşim merkezi olarak kullanılmasıyla başladığı tahmin edilmektedir. Fakat eski bağların büyük çoğunluğu 2-3 yıl içerisinde çaresi bulunamayan bir hastalık sebebiyle kuruyup yok olmuştur. Bağcılık kasaba halkının geçim kaynağıdır. Halk kendi ihtiyacının dışındaki üzüm ve yaprakları iç piyasada satarak para kazanmaktadır. Kasaba halkı bağlardan iki şekilde faydalanır.
Bağlardan elde edilen üzümler sofralarda yemeklik olarak tüketilirken aynı zamanda üzüm suyundan (şırasından) pekmez yapılıp sofraların tatlı ihtiyacı da böylece karşılanmış olur. Tabii ki, halk üzüm ve pekmezin hepsini evinde kullanmamaktadır. İhtiyacının fazlasını ise pazarda satarak para kazanma yolunu da seçmektedir.Günümüzde büyük şehirlerde meşhur Tokat yaprağı denilerek satılan dolmalık üzüm yaprağının çok büyük kısmı Karayaka,Salkımören, Ballıbağ, Bağpınar gibi bu çevrenin yapraklarıdır. Dolayısıyla mutfakların vazgeçilmez yemeklerinden olan tevek dolmasının yaprakları bu bağlardan karşılanmaktadır. Kasaba halkı kendi ihtiyacının dışındaki yaprakları satarak para kazanıp geçimine katkı sağlamaktadır.

Karayaka bağlarında bulunan önemli üzüm cinsleri şunlardır.
Kazova cinsi ; Çavuş üzümü ; Hacıveli (Hosan üzümü) ; Kızıl üzüm ; Kara üzüm ; Şıra üzümü ; Turşuluk üzümü ; Parmak üzümü

Kasabanın bağları son birkaç yıldır verimsiz hale geldi. Hatta çoğu da hastalıktan kuruyup yok oldu. Bağların kurumasına sebep olan hastalığın çaresini ziraatçılar bir türlü bulamadılar. Dolayısıyla vatandaş da bunun çaresini bulup bu hastalığa dayanaklı olan Amerikan asması kullanmaya başladı. Amerikan asması üzerine yerli üzüm cinsleri kazova,çavuş, vb. cinsler aşlanarak yerli cinsler de korunmuş oldu. Beldemizde yetiştirilen bazı meyveler şunlardır; Şeftali, Kiraz, Vişne, Çilek, Elma, Armut, Kayısı, İncir, Erik, Ceviz, Fındık, Dut, Nar, Ayva, Töngel, Çördük
Kasabada son yıllarda meyvecilik daha da arttı çünkü halk yeni yeni geçim kaynağı aramaya başladı. Bunun akabinde de meyvecilik özellikle de şeftali ve kiraz önemli yer tutmaktadır. Halk ürettiği meyvanın büyük çoğunluğunu pazarda satarak para kazanmakta ve geçimine katkı sağlamaktadır. Üretilen meyvanın bir kısmı ise Tokat ve Amasya’daki meyva suyu fabrikalarına gönderilmekte pazarlaması bu şekilde yapılmaktadır.
HAYVANCILIK
        Karayaka’da hayvancılığın geçmişi çok eskilere dayanmaktadır. Özellikle Hürmüzlü mahallesinde ikamet eden Hürmüzlüler de denilen halkın asıl geçim kaynağı özellikle küçük baş hayvancılığıdır. Yaylacılar da denilen bu insanlar daha çok Karayaka cinsi koyununun yetiştiriciliğini yaparlar. Halk küçük baş hayvancılığın yanında büyükbaş ve kümes hayvancılığı da yapılır. Fakat en fazla küçükbaş ve büyük baş hayvancılığı özellikle geçim kaynağı olarak yapılır.

A) Büyük Baş Hayvancılığı
       Büyük baş hayvanlardan en çok sığır beslenir. Çok nadir olarak da manda beslenir. Kasabada yerli ırk dediğimiz ırkın haricinde son yıllarda kültür ırkı da yetiştirilmektedir. Ahır besiciliği yapılan kasabada kültür ırkı olarak en çok montofon, carsey, holstein ve semental gibi ırklar yetiştirilir.
Kasaba halkı bu hayvanların sadece sütünden faydalanır. Ayrıca erkek olanları da belli yaşa gelince satılıp para kazanılır.
B) Küçük Baş Hayvancılığı
       Kasaba küçük baş hayvancılığı yetiştirmede eskiden beri ön plana çıkmaktadır. Zaten kasaba adını da burada yetiştirilen Karayaka ırkı koyunundan almıştır. Kasabada koyunun yanında keçi de yaygın olarak beslenir. Yalnız keçi yetiştiriciliği son yıllarda otlak ve mera yetersizliğinden azalmıştır. Özellikle yaylacılar da denilen bazı kabileler koyundan vazgeçmemektedirler. Çünkü koyunculuk onlara dedelerinden kalma bir geçim kaynağıdır. Bu kabileler hayvanlarını kışın kasabada bulunan ahırlarında yazın ise muhtelif yaylalara götürerek yazlatmaktadırlar.
En çok kullanılan yaylalar il dışında ve kasabanın kendi sınırları içerisinde bulunurlar. İl dışında bulunan yaylalar: Giresun sınırları içerisindeki Karagöl yaylası ve Amasya sınırları içerisindeki Akdağ yaylasıdır. Kasaba içerisinde olanlar ise;Ekinlik yaylası, Ayvacık yaylası, Ceva yaylası, Kıran yaylası vb. Uzak yaylalara hayvanlar kamyonlarla taşınırken yakın olanlara hayvanlar yürütülerek götürülmektedir. Fakat önceleri il dışındaki yaylalara da koyunlar sürüler halinde yürütülerek götürülürmüş.
Karayaka Koyunu
       Karadeniz bölgesinde yetiştirilir. 883.000 başlık mevcudu ile koyun varlığımızın % 3′ ünü teşkil eder. Küçük cüsseli hayvanlardır. Et verimleri düşük ama et kalitesi iyidir. Süt verimleri 30-40 kg olup, ikizlik oranı % 4 – 6′ dır. Yıllık yapağı verimleri 2.0-2.5 kg’ dır. Yapağısı çok kaba olup, yataklık olarak çok tutulur ve piyasada iyi fiyata satılır.

KARAYAKA KOYUNU HAKKINDA
Irkın Adı Karayaka
Dağılım Alanı Sinop’tan Trabzon’a kadar Karadeniz kıyı şeridi ile Tokat, Amasya ve Niksar çevresinde yetiştirilir.
Vücut Rengi Beyazdır.
Farklı Tipleri ‘Çakrak’ ve ‘Karagöz’ isimli iki tipi vardır. Çakrakta vücut beyaz, baş, kulaklar, ayaklar ve kuyruk siyah renktedir. Karagözde ise ağız ve gözler etrafında siyah renkli kısımlar bulunur ve çakraklardan daha iridirler.
Boynuz Durumu Koçların kalın ve kuvvetli spiral boynuzlu, koyunlar ise boynuzsuzdur.
Kuyruk Yapısı Uzun ve ince.
Yapağı Tipi Çok kaba ve uzun bir yapağısı vardır. Esnekliği nedeniyle yatak ve yorgan yapımına uygundur. Bu sebeple ülkemizdeki en pahalı yapağıdır.
Diğer Dış Öz Başın üst kısımlarından alna doğru uzanan ve ‘hotoz’ olarak adlandırılan bir tutam yapağı vardır. Küçük yapılı bir ırk olup, koyunlarda cidago yüksekliği 60-62 cm kadardır.
Verim Düşüktür. Et kalitesi kıvırcıktan sonra gelir.
Verim Özellikleri. Ortalama
İkizlik % 4-8
Canlı Ağırlık
Koyun 35-40 kg
Koç 40-50 kg
Laktasyon Süt Verimi 40-45 kg
Laktasyon Süresi 130-140 gün
Kirli Yapağı Verimi 1,8-2,4 kg
Lüle Uzunluğu 21-28 cm
İncelik 39-43 mikron

C) Kümes Hayvancılığı:
       Kümes hayvancılığı pek yaygın olmasa da evlerde sadece yumurtası için tavuk, ördek, kaz yetiştirilir. Bu hayvanlar daha çok evlerin yanına yapılan geçici kümeslerde yetiştirilmektedir.
Fakat ticari amaçla teknik usuller kullanılarak özel kümeslerde piliç üretimine başlanmış olsa da ülke ekonomisinin istikrarsız oluşundan dolayı yürütülememiştir. Halk ürettiği bu tavukların yumurtalarını kendi tüketirken aynı zamanda pazarda satarak para da kazanmaktadır.